CHƠN TỊNH KHẮC VĂN
CHƠN TỊNH KHẮC VĂN 真 净 克文
(1025-1102)
Thiền tăng đời Tống, họ Trịnh, ở Thiểm Phủ, Văn Hương (nay thuộc tỉnh Hà Nam). Khi ra đời rất dị thường, Mẹ mất sớm, tuổi thơ lẻ loi. Thờ kế mẫu rất chí hiếu, mẹ kế không thương, chịu nhiều điều khốn khổ. Cha già buồn thương nên khiến đi du học bốn phương. Năm 25 tuổi cạo tóc xuất gia thọ đại giới, học kinh luận đều đến chỗ vi diệu. Về sau, tham vấn dưới toà Hoàng Long Huệ Nam được truyền pháp mạch của Tông Lâm Tế. Nửa đêm, ngày 16, tháng 10, niên hiệu Sùng Ninh năm đầu ( 1102 ), sư thị tịch.
1.大宁山 堂
禅 家 能 自 静,住 处 是 深 山.
门 外 事虽 优,座 中 人 亦 闲.
漁歌 闻別 浦,雁 阵 下 前 湾.
即 此 非 他 物,何 妨 洪 府 间?
ĐẠI NINH SƠN ĐƯỜNG.
Thiền gia năng tự tịnh, trụ xứ thị thâm sơn.
Môn ngoại sự tuy ưu, toạ trung nhân diệc nhàn.
Ngư ca văn biệt phố, nhạn trận hạ tiền loan,
Tức thử phi tha vật, hà phương hồng phủ gian.
Thiền gia năng tự tịnh, trụ xứ thị thâm sơn, nhà thiền hay tự tịnh, thường trụ chỗ núi sâu, chỉ cần thiết là tâm tánh bình hoà an tịnh, không quản ở tại chỗ nào, đều giống như núi sâu quanh co thanh tịnh u huyền. Chính như chỗ nói của Đào Tiềm: “Hỏi anh nào được điều đó, tâm địa sâu xa tự biến khắp”. Ngoài cửa nhiều chuyện hết sức xôn xao quấy nhiễu, người trong thất tất nhiên nhàn nhã. Thiền sư trong chỗ huyên náo mà vẫn tự tại, trong động mà lặng.
Ngư ca văn biệt phố, nhạn trận hạ tiền loan, Tại bãi sông xa vẳng tiếng hát ông chài. Bầy nhạn trước mắt lướt nhẹ qua trên vịnh. Thiền sư cảm ngộ động tịnh đến đi chỉ là trụ ở nhất tâm. Cái tâm nầy đều có thể động hay tịnh, chỗ cội nguồn là tại tâm, phần đến đi động tịnh lại không có.
Tức là chẳng phải vật khác, sao giữa dòng tìm nước lũ? diệu tánh chơn như chính là cảnh hiện trước mắt, không phải là vật khác, lại chớ hướng chỗ khác tìm kiếm! Đã chứng ngộ lý nầy, giả sử thân mình ở tại phủ huyện của kinh đô xe ngựa huyên náo, bụi bặm dẫy đầy, lại có gì chướng ngại?
ĐẠI NINH SƠN ĐƯỜNG
Nhà thiền hay tự tịnh,
Núi sâu là chỗ trụ
Ngoài cửa việc tuy phiền,
Vẫn nhàn người trong cửa
Ông chài hát bãi sông,
Bầy nhạn trước vịnh đáp,
Đây há chẳng phải tâm,
Đâu ngại gì dinh thự?
Chú thích:
1- Đại Ninh Sơn Đường: tức là chùa Đại Ninh ở Hồng Châu, nay nằm trong thành phố Nam Xương.
2- Tức thị phi tha vật: “Ngũ Đăng” “Quyển 3” “ Pháp Thường” trước lúc thị tịch, dáng điệu thong dong Ngài nghe con sóc bay, bèn nói “ tức là vật nầy, chẳng phải vật khác. Nầy các ông, khéo tự giữ gìn, ta nay đi đây, nói xong thị tịch.
2 -香残 火冷
香 残 火冷 漏 将 沉,
孤 坐 寥 寥 对碧 岑
万井 共当门有 月,
几 人 同 在 道无 心
风 传 乔 木 时 时雨,
泉 瀉 幽 岩 夜 夜琴
为 报 参 玄 诸子 道,
西 來 消息 好 追 寻
HƯƠNG TÀN HOẢ LÃNH
Hương tàn hỏa lãnh, lậu tương trầm
Cô tọa liêu liêu đối bích sầm
Vạn tỉnh cộng đương môn hữu nguyệt,
Kỷ nhân đồng tại đạo vô tâm
Phong truyền kiều mộc thời thời vũ,
Tuyền tả u nham dạ dạ cầm
Vị báo tham huyền chư tử đạo,
Tây lai tiêu tức hảo truy tầm.
Câu đầu mô tả đêm hôm khuya khoắt hương tàn lửa tắt, thiền sư ngồi một mình trong thiền phòng, đối diện với màu non xanh thẩm bên ngoài cửa sổ, tâm tánh lóng lặng thành một khối trong sáng an tịnh.
Ngàn giếng nước ngay trước cửa đều có bóng trăng, có người nào nơi đạo vô tâm. Tuy nhiên trăng chiếu sáng trên ngàn sông, nếu không có nước thì không có ánh trăng. Ngàn muôn người đều có thể đến xem, nhưng có mấy ai hội được ý thú trong đây. Thiền sư Duy Chánh nói: “Ánh trăng như thế khiến cho người ta sanh ra phiền nhiễu, đối trước nó mà vô tâm có mấy người?”. Chạm mắt là bồ đề, lại không có bồ đề nào khác, ngặt vì thực tại đường đường mà có mấy ai lãnh hội được.
Gió thổi cây cao, cành lá phất phơ phát ra tiếng xào xạc, suối đá nước chảy róc rách, âm thanh du dương nhẹ nhàng sâu lắng như tiếng đàn cầm. Tạo hoá vô tư không cần suy nghĩ, hễ mùa xuân đến thì cây cỏ xanh tươi. Tất cả những việc này chẳng phải là hiển lộ bộ mặt thật của chân như diệu tánh, và hiển bày tin tức của Tổ sư từ Ấn Độ sang ư? Nói cho các vị tham thiền rõ, chính ngay nơi vật là chân, vô tình thuyết pháp, chơn như diệu tánh rõ ràng trước mắt, đâu cần đi tìm tham cứu chỗ nào khác?.
LỬA TẮT HƯƠNG TÀN
Đêm khuya khoắt lửa tắt hương tàn
Riêng ngôì vắng vẻ nơi núi xanh
Trăng soi vạn nhà đồng chung cửa
Mấy ai cùng với đạo vô tâm
Gió thổi xạc xào như mưa đến
Suối tuôn réo rắc tiếng đàn cầm
Lại bảo tham huyền này các vị
Tin tức Tây lai khéo chạy tìm.
